یک برنامه توسعه فردی به افکار ما ساختار و چهارچوب می‌بخشد، ایده‌هایی که برای توسعه خود داریم را تبدیل به یک برنامه مدون می‌کند و باعث می‌شود جزئیات را از قلم نیندازیم؛ بدین شکل سبب می‌شود برنامه‌های قابل اجرا و واقع‌بینانه داشته باشیم.
نوشتن برنامه توسعه فردی فرآیندی است که طی آن مشخص می‌شود چه چیزی برای ما مهم است، چه هدفی داریم، چه نقاط قوتی برای رسیدن به این هدف داریم، چطور باید به این اهداف برسیم و چه مواردی را باید در طول زمان بهبود ببخشیم.
از کجا شروع کنیم؟
برنامه توسعه شخصی مؤثر باید میزان مشخصی از جزئیات را در بر بگیرد. برای نوشتن یک برنامه توسعه فردی خوب نیاز است 9 گام زیر را برداریم:
- اهدافمان را مشخص کنیم
- اولویت‌بندی کنیم
- ضرب‌الاجل (deadline) تعیین کنیم
- نقاط قوت خود را بدانیم
- فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کنیم
- مهارت‌های جدید کسب کنیم
- اقدام کنیم
- کمک بگیریم
- میزان پیشرفت را ارزیابی کنیم
1-مشخص کردن اهداف: در قدم اول، اهدافی که واقعا برایتان مهم هستند را مشخص کنید. این اهداف می‌توانند مربوط به شغل شما و یا زندگی شخصیتان باشند (شروع کردن یک فعالیت جدید، یک ورزش جدید، کم کردن وزن یا یادگیری یک زبان جدید). 5-10 هدفی که برایتان بسیار مهم هستند را بنویسید.
2-اولویت‌بندی: از بین اهدافی که یادداشت کرده‌اید کدامیک مهمترین است؟ این هدف، هدف کلیدی شماست که باید بر آن تمرکز کنید. ممکن است هدفتان رسیدن به یک موقعیت شغلی، تناسب اندام یا بدست آوردن مهارتی جدید باشد. آیا کسب هیچ مهارت جامع و چندجانبه‌ای در لیست شما قرار دارد؟ مثلاً مهارت سخنوری که باعث افزایش اعتماد به نفس شما، روابط بهتر با دیگران و حتی موفقیت شغلی شما خواهد شد.
3-تعیین ضرب‌الاجل: اگر شما هدف دارید اما زمانی برای رسیدن به آن تعیین نکرده‌اید یا بازه‌ی زمانی بسیار کوتاهی برای رسیدن به هدف خود در نظر گرفته‌اید شانس رسیدن به هدفتان نزدیک به صفر است. اهداف SMART را فراموش نکنید. برای مثال به جای اینکه بگویید می‌خواهم روزی ثروتمند شوم، این هدف را به صورت کمّی مشخص کنید: “می‌خواهم تا پایان امسال درآمد خود را دوبرابر کنم”. چنانچه یک زمانبندی معقول برای رسیدن به هدفتان در نظر گرفته‌اید، مهم است که به آن پایبند باشید. جدی باشید؛ اگر شما برنامه خودتان را جدی نگیرید هیچکس دیگر نیز شما و برنامه‌هایتان را جدی نخواهد گرفت. به جای تمرکز کردن بر مشکلات و موانعی که ممکن است بر سر راهتان قرار بگیرد، به این فکر کنید که وقتی به هدفتان رسیدید چه احساس فوق‌العاده‌ای خواهید داشت. همچنین می‌توانید برای رسیدن به هدفتان یک پاداش مشخص کنید که به خودتان هدیه بدهید!
4-نقاط قوتتان را بشناسید: هر کسی در برخی از حوزه‌ها عملکردی بالاتر از حد متوسط دارد. اگر شما بازیگر یا هنرمند خوبی نیستید ممکن است یک مدیر، پدر، مادر یا یک پزشک فوق‌العاده باشید.
نقاط قوت کلیدی شما چه هستند؟ اگر در مورد پاسخ این سوال مطمئن نیستید، از دوستان و خانواده‌ی خود بپرسید که بزرگترین نقاط قوتتان از نظر آنها چیست. نقاط قوت شما مواردی است که شما در آنها شاخص هستید و هیچکس نمی‌تواند آنها را از شما بگیرد. نقاط قوت خود را بنویسید و مشخص کنید کدامیک از آنها می‌تواند شما را در رسیدن به هدفتان یاری کند؛ نظم، صبر، هوش، برخورد خوب، سرعت عمل یا …؟
5-فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کنید: رفتارها و عادت‌های فعلی شما ممکن است حامی شما در مسیر رسیدن به هدفتان باشند و یا برعکس، جلوی حرکت شما را بگیرند.
کدامیک از رفتارها و عادات شما برای هدفتان تهدید محسوب می‌شوند؟ اینها کارهایی هستند که باید انجامشان را متوقف کنید. برای مثال اگر هدف شما این است که 100 سال عمر کنید، باید سیگار کشیدن، خوردن غذاهای ناسالم و استرس و نگرانی بیش از حد در مورد زندگی را متوقف کنید. 5 عادتی که باید برای رسیدن به هدفتان متوقف شوند را بنویسید.
از سوی دیگر، رفتارها و عاداتی وجود دارند که با شروع آنها می‌توانید با سرعت و سهولت بیشتری به اهداف خود برسید. چه رفتارها و عاداتی را باید آغاز کنید؟ برای مثال اگر می‌خواهید پول بیشتری پس‌انداز کنید باید مدیریت کردن هزینه‌هایتان را آغاز کنید، مخارجتان را بنویسید، کمتر خرج کنید و … . 5 کاری که باید برای رسیدن به هدفتان آغاز کنید را بنویسید.
6-کسب مهارت‌های جدید: برنامه توسعه فردی برای این طراحی و نوشته می‌شود تا شما را از جایی که حالا هستید به جایی که می‌خواهید باشید برساند. اگر می‌خواهید چیزی را بدست آورید باید حاضر باشید بهای آن را پرداخت کنید. برای مثال اگر هدف شما این است که در کار خود یک پله بالاتر بروید، لازم است مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرید. اگر می‌خواهید کسب و کار جدید را راه‌اندازی کنید باید درمورد بازاریابی، کارآفرینی، مدیریت مالی و … یاد بگیرید. لیستی از مهارت‌هایی که به شما در رسیدن به اهدافتان کمک می‌کنند تهیه کنید.
7-اقدام کنید: اگر می‌خواهید به هدف بزرگی برسید، کارهای زیادی هست که باید انجام دهید. 3-5 کار مهمی که باید تا قبل از ضرب‌الاجلتان برای رسیدن به مهمترین اهداف خود انجام دهید را بنویسید.
8– کمک بگیرید: چه کسی می‌تواند به شما کمک کند که سریع‌تر به هدفتان برسید؟ اگر می‌خواهید تغییری در کار خود ایجاد کنید می‌توانید با مشاور کسب‌وکار مشورت کنید، اگر می‌خواهید کاهش وزن داشته باشید باید با یک مربی تناسب اندام مشورت کنید، اگر هدف سرمایه‌گذاری دارید از یک مشاور مالی کمک بگیرید و … . لیستی از کسانی که می‌توانند به شما کمک کنند تا به هدفتان برسید تهیه کنید.
9-ارزیابی کنید: هر چند وقت یکبار میزان پیشرفتتان را در برنامه توسعه شخصی بازنگری کنید، در صورتی که شرایطی تغییر کرده و بر برنامه شما اثر می‌گذارد آنها را مشخص کنید، مواردی که نیاز به بهبود دارند را بنویسید و استراتژی‌های جدیدتان را مشخص کنید. می‌توانید از یک فرد مورد اعتماد بخواهید در ارزیابی میزان پیشرفت شما را همراهی کند.
برنامه توسعه شخصی یک ابزار بسیار مناسب برای ارزیابی زندگی شماست. سعی کنید برنامه توسعه فردی خود را در بازه‌های زمانی ماهانه و سالانه (به خصوص در شروع ماه و سال جدید) تهیه کنید و با توجه به این برنامه خود را ارزیابی نمایید. به این ترتیب هر روزتان هدفمند و در راه ساختن آینده‌ای است که برای خودتان می‌خواهید.
نمونه فرم برنامه توسعه فردی
