اهمیت مشاوره از دیدگاه دینی و تاریخی
خداوند به پیامبر خود میفرماید: و در کارها با آنان (مردم) مشورت کن! اما هنگامی که تصمیم گرفتی، (قاطع باش! و) بر خدا توکل کن! (آل عمران، 159) امام علی (ع) نیز بر اهمیت مشورت تأکید کرده و فرموده‌اند: پیش از تصمیم‌گیری، مشورت کن و پیش از عمل بیاندیش! در فرهنگ ایرانی نیز مشورت یا به بیان ایرانی آن رایزنی، جایگاهی ویژه داشته تا جایی که نقل شده بر تاج انوشیروان نوشته شده بوده: در کارها مشورت کنید! تمامی این موارد بیان کننده اهمیت و قدمت مشاوره هستند. اما با چه کسی باید مشورت کرد و مشاور چگونه شخصیتی باید داشته باشد؟ در این نوشته سعی دارم تا بر اساس تجربیات و علمی که طی سالیان اخیر در صنعت مشاوره مدیریت کسب کرده‌ام به این پرسش پاسخ دهم.
با چه کسی باید مشورت کرد و مشاور چگونه شخصیتی باید داشته باشد؟
معمولاً اشخاصی که به منظور استفاده از خدمات مشاوران به آنان رجوع میکنند مدیران و صنعتگران هستند. در نتیجه میتوان گفت آنها نیاز به شخصی دارند که بتوانند به او اعتماد کنند تا اسرار کسب و کار خود را با او در میان بگذارند. مورد اعتماد واقع شدن اولین گام در شروع فرایند مشاوره از دیدگاه انسانی آن است. به بیان دیگر شما تا به کسی اطمینان نکنید نمیتوانید اسرار خود را با او در میان بگذارید تا بتواند شما را راهنمایی کند.
اعتماد در شغل مشاوره مدیریت
به دید من یک مدیر هنگامی به مشاور اعتماد خواهد کرد که شاخص‌هایی جهت حصول اطمینان از این مهم را در شخص مشاور سراغ داشته باشد. چنانچه شما مشاوری هستید که در یک صنعت با دو مشتری کار میکنید، هرگز نمیتوانید مورد اعتماد باشید! برای یک مدیر یا صاحب کسب و کار مهم خواهد بود که رقبا اسرار او را خبر نداشته باشند.
مهارت در مشاوره مدیریت
مورد دیگری که سبب اطمینان یک مدیر به مشاور خواهد شد، مهارت است. شما هنگامی به یک پزشک اطمینان خواهید کرد که در پرس‌و‌جویی که انجام میدهید نسبت به مهارت و صحت عملکرد او، نتایج مثبتی را بدست آورید. این امر به معنای آن است که پزشک باید علاوه بر داشتن دانش به روز، مهارت کافی برای بکارگیری آن دانش را نیز داشته باشد. این امر در رابطه با یک مشاور نیز صادق است. مدیری که در صنعت در حال کار است به دنبال شخصی نمیگردد که مطالب کتب مختلف را برایش جمعآوری کند. دنبال شخصی میگردد که مطالب کتب مختلف را تبدیل به یک فن اجرایی برای حل یک مشکل خاص بنماید. مطمئن باشید مهارت و علم شما از سوی مدیران محک زده خواهد شد. شما با پرسشهایی روبرو خواهید بود که ممکن است در مقام اول ساده به نظر برسند اما پاسخ شما میتواند نشان دهد تا چه اندازه از عمق به پرسش پاسخ میدهید.
مشاور مدیریت همانند یک پزشک برای سازمان است
به عنوان یک پزشک شرکت باید قبول کنیم که شرکت نیز مانند مراجعه کننده به پزشک در هر زمان و لحظه‌ای ممکن است نیاز به خدمات ما داشته باشد. به بیان دیگر مشاوره مدیریت نیز مانند پزشکی شغلی است که بر مبنای زمان و روز کاری رسمی تعریف نمیشود. در تمامی 24 ساعت شبانه روز و 7 روز هفته شما باید آمادگی آن را داشته باشید که با شما تماس گرفته شود و نیاز به خدمات شما باشد.
مطمئن باشید عامل بی عمل در همان تماسهای اول مدیران شناسایی خواهد شد. به عنوان یک مشاور باید به آنچه میگویید اعتقاد داشته باشید و به آن عمل کنید. در مفهوم کلی آن آیا شما خودتان و زندگیتان را مدیریت میکنید؟ پوشش شما، رفتار شما، نحوه صحبتتان همگی از سوی مدیران ارزیابی خواهد شد. بعید است بیماری علاقه داشته باشد به پزشکی مراجعه کند که در هنگام ویزیت خواب آلود است یا پوشش مناسبی از لحاظ بهداشتی ندارد.
شاید بتوان گفت ارزشهای شما کلیدیترین عامل در میان تمامی مواردی هستند که تا به اینجا از آنها نام برده شد. چنانچه شما کار کردن را به عنوان یک ارزش درونی نپذیرفته باشید، مدیران نمیتوانند شما را به عنوان یک مشاور بپذیرند. یک مدیر یا صاحب کسب و کار که نیاز به مشاوره دارد، دنبال شخصی است که در مسیر موفقیت و توسعه به او کمک کند. به بیان دیگر، شغل یا کسب و کار برای یک مدیر یا صاحب کسب و کار بخشی از زندگی اوست و برای ساختن آینده زندگی خود از شما کمک خواسته، پس نیاز دارد بداند آیا شما هم کار کردن را به عنوان وسیله‌ای برای ساختن آینده قبول دارید؟!
برای مدیرانی که شما را به عنوان مشاور پذیرفته‌اند مهم خواهد بود که بدانند شما نیز برای ساختن آینده در کار خودتان نیز تلاش میکنید، پس دانشتان را به روز نگه میدارید، مهارتهایتان را توسعه میدهید و دائماً یادگیریهای خود را به عنوان چراغهایی جهت روشن سازی مسیری جدید استفاده مینمایید.
آموزش در مشاوره مدیریت
و نکته آخر آنکه مشاوری که به تغییر اعتقاد نداشته باشد، نمیتواند در مسیر تحول کمک کند. راه حل بیشتر مشکلاتی که مدیران با آن دست و پنجه نرم میکنند در تغییر نهفته است، تغییر در روش، تغییر در تفکر، تغییر در تکنولوژی، تغییر در منابع انسانی و مواردی دیگر. تمامی راهکارهای ارائه شده از سوی شما نیازمند ایجاد یک تغییر در کار آن مدیر یا صاحب کسب و کار خواهد بود و اگر قبول کنیم که تغییر یک مسیر واضح و شفاف نیست و ممکن است در مسیر آن اتفاقاتی غیرمنتظره پیش آید، پس شما باید همواره میزان بالایی از فشارهای فکری و استرس را تحمل کنید. این امر نباید سبب شود که شما تغییر را امری بد یا نامطلوب قلمداد نمائید. این رویکرد شما، قطعاً بر دید مشتری نسبت به شما تأثیر خواهد گذاشت. شما باید بپذیرید که تغییر با تمامی حواشی و مشکلاتش یک اصل اجتناب ناپذیر است و چون نتیجه آن خوشایند خواهد بود، فرایندش را نیز با شادی طی خواهید کرد.
در پایان به عنوان پزشک یک شرکت، شغل راحتی را انتخاب نکرده‌اید. شغل مشاوره یعنی سالها تلاش برای دستیابی به مهارت و دانش، سالهایی که ممکن است همراه با درآمد حداکثری نباشند و حتی زمانتان نیز در اختیار خودتان نباشد. پس اگر در شغل مشاوره مدیریت قدم گذاشته‌اید، به شما تبریک میگویم، خودتان را برای چالشهای شیرین و مداوم این شغل آماده کنید و منتظر باشید که در پس هر چالش یادگیری تازه‌ای را تجربه کنید.
