اهمیت مشاوره در اسلام

اهمیت مشاوره در اسلام

یکی از شیوه‌های شناسایی مسیر درست و حل مسائل در اسلام و از خصلتهای زیبایی که قرآن برای انسانهای شایسته برمی‌شمارد “مشورت” است. خداوند زمانی که صفات و خصوصیات مسلمانان را مطرح می‌کند در آیه ۱۳۸ از سوره شوری می‌فرماید:

والذین استجابوا الربهم و اقاموا الصلوه و امرهم شوری بینهم و مما رزقناهم ینفقون (شوری/ ۱۳۸)

آنان که دعوت پروردگارشان را اجابت کردند و نماز را بر پا داشتند و امورشان را به مشورت گذاشتند و از آنچه که روزیشان کردیم انفاق می‌کنند

در آیه ۱۵۹ سوره آل عمران خداوند پیامبر خویش را به مشورت فرمان می‌دهد و می‌گوید:

و شاوِرهم فِی‌الاَمر فَاذا عزَمت فَتوکَّل عَلی‌الله اِنَّ اللهَ یُحب المُتوکِلین (آل عمران/ ۱۵۹)

ای پیامبر، در کارها با مسلمانان مشورت بنما و چون تصمیم گرفتی، بر خدا توکل کن (و انجام بده) همانا خداوند متوکلان را دوست دارد.

مشاوره در اسلام

در این آیه می‌بینیم که پس از انجام مشورت با افراد آگاه و دانشمند و روشن شدن نتیجه، هر گونه دودلی و پراکندگی باید کنار گذاشته شود و قاطعیت جانشین آن شود، نباید در تصمیم‌گیری تعلل به خرج داد و مسائل را بیش از اندازه برای شور معطل ساخت که مبادا فرصتها از دست بروند؛ چرا که قاطعیت در روش تصمیم گیری و تصمیم‌گیری یکی از مهمترین رمزهای پیروزی است.رهبران و مردمى که کارهاى مهم خود را با مشورت و صلاح اندیشى یکدیگر انجام مى‌دهند، کمتر گرفتار لغزش مى‌شوند. پیامبر گرامى (ص) مى‌فرمایند: کسى نیست که با دیگران مشورت کند و به سوى رشد و کمال هدایت نشود (۱). مورخین و مفسرین اسلامی یکی از صفات پیامبر را در مسند مدیریت، کثرت مشاوره دانسته‌اند و گفته‌اند:

کان رسول الله (ص) کثیر المشاوره لاصحابه

سیره پیامبر چنین بود که با اصحاب خود زیاد مشورت می‌کرد. (۲)

امام علی (ع) در نامه‌ای به مالک اشتر، حاکمان و مسئولان دولت اسلامی را از مشورت با سه گروه بر حذر داشته است: بخیلان، ترسوها و حریصان. چرا که بخیلان همواره از گدایی و نداری دم می‌زنند و مسئولان حکومتی را از رادمردی و گشاده‌دستی باز می‌دارند؛ افراد ترسو موجب سستی اراده مسئولان می‌شوند و حریصان و آزمندان با توجه و تأکید بر منافع شخصی خود مسئولان را به ظلم و ستم در راه کسب مال و ذخیره تشویق می‌نمایند (۳).

حضرت امیرالمؤمنین (ع) مى‌فرمایند: هر کس با خردمندان مشورت کند با انوار خردهاى آنان روشنى یابد و به راه راست و رستگارى نائل گردد (۴). همچنین مى‌فرمایند: مشورت‌کننده از نابودى و سقوط مصون مى‌ماند (همان منبع).

منابع

(۱) جلال الدین سیوطى، الدرُالمنثور فى التفسیرالمأثور، قم، دارالفکر، ۱۴۱۴، ج ۲، ص ۳۵۹

(۲) تفسیر جلالین، ص ۹۴

(۳) حسینی، سید علی اکبر (۱۳۷۸). “مقایسه اصول نظری مشاوره در اسلام با اصول مشاوره علمی رایج”. دانشگاه اسلام. سال دوم- شماره ۸

(۴) عبدالواحد آمدى، غررالحکم و دررالکلم، ج۲، ص۶۷۰/ ح ۱۰۰۶۳