اهمیت مشاوره در اسلام

کسب‌وکار فراز و نشيب‌هاى فراوانى دارد و همه مدیران به تنهايى قادر به درک، حل و رفع موانع و مشكلات کسب‌وکار نيستند. اما مشاوره مدیریت صرفاً یک موضوع تجاری نیست، بلکه ریشه در باورهای دینی و اخلاقی عمیق جامعه ما دارد.

یکی از شیوه‌های شناسایی مسیر درست و حل مسائل در اسلام و از خصلتهای زیبایی که قرآن برای انسانهای شایسته برمی‌شمارد “مشورت” است. خداوند زمانی که صفات و خصوصیات مسلمانان را مطرح می‌کند در آیه 138 از سوره شوری می‌فرماید:

والذین استجابوا الربهم و اقاموا الصلوه و امرهم شوری بینهم و مما رزقناهم ینفقون (شوری/ 138)

آنان که دعوت پروردگارشان را اجابت کردند و نماز را بر پا داشتند و امورشان را به مشورت گذاشتند و از آنچه که روزیشان کردیم انفاق می‌کنند

در آیه 159 سوره آل عمران خداوند پیامبر خویش را به مشورت فرمان می‌دهد و می‌گوید:

و شاوِرهم فِی‌الاَمر فَاذا عزَمت فَتوکَّل عَلی‌الله اِنَّ اللهَ یُحب المُتوکِلین (آل عمران/ 159)

ای پیامبر، در کارها با مسلمانان مشورت بنما و چون تصمیم گرفتی، بر خدا توکل کن (و انجام بده) همانا خداوند متوکلان را دوست دارد.

مشاوره در اسلام

در این آیه می‌بینیم که پس از انجام مشورت با افراد آگاه و دانشمند و روشن شدن نتیجه، هر گونه دودلی و پراکندگی باید کنار گذاشته شود و قاطعیت جانشین آن شود، نباید در تصمیم‌گیری تعلل به خرج داد و مسائل را بیش از اندازه برای شور معطل ساخت که مبادا فرصتها از دست بروند؛ چرا که قاطعیت در تصمیم‌گیری یکی از مهمترین رمزهای پیروزی است.رهبران و مردمى كه كارهاى مهم خود را با مشورت و صلاح انديشى يكديگر انجام مى‌دهند، كمتر گرفتار لغزش مى‌شوند. پيامبر گرامى (ص) مى‌فرمايند: كسى نيست كه با ديگران مشورت كند و به سوى رشد و كمال هدايت نشود (1). مورخین و مفسرین اسلامی یکی از صفات پیامبر را در مسند مدیریت، کثرت مشاوره دانسته‌اند و گفته‌اند:

کان رسول الله (ص) کثیر المشاوره لاصحابه

سیره پیامبر چنین بود که با اصحاب خود زیاد مشورت می‌کرد. (2)

امام علی (ع) در نامه‌ای به مالک اشتر، حاکمان و مسئولان دولت اسلامی را از مشورت با سه گروه بر حذر داشته است: بخیلان، ترسوها و حریصان. چرا که بخیلان همواره از گدایی و نداری دم می‌زنند و مسئولان حکومتی را از رادمردی و گشاده‌دستی باز می‌دارند؛ افراد ترسو موجب سستی اراده مسئولان می‌شوند و حریصان و آزمندان با توجه و تأکید بر منافع شخصی خود مسئولان را به ظلم و ستم در راه کسب مال و ذخیره تشویق می‌نمایند (3).

حضرت اميرالمؤمنين (ع) مى‌فرمايند: هر كس با خردمندان مشورت كند با انوار خردهاى آنان روشنى يابد و به راه راست و رستگارى نائل گردد (4). همچنين مى‌فرمايند: مشورت‌كننده از نابودى و سقوط مصون مى‌ماند (همان منبع).

منابع

(1) جلال الدين سيوطى، الدرُالمنثور فى التفسيرالمأثور، قم، دارالفكر، 1414، ج 2، ص 359

(2) تفسیر جلالین، ص 94

(3) حسینی، سید علی اکبر (1378). “مقایسه اصول نظری مشاوره در اسلام با اصول مشاوره علمی رایج”. دانشگاه اسلام. سال دوم- شماره 8

(4) عبدالواحد آمدى، غررالحكم و دررالكلم، ج2، ص670/ ح 10063